قیام بردگان و غلامان در قرن سوم یکی از بزرگ‌ترین نهضت‌های اجتماعی محرومان در سال‌های حکومت پر جور و فساد عباسیان بود که مدت زمانی خواب خوش خلیفه‌ی عباسی و دیگر ستمگران را آشفته کرد. رهبری این قیام را مردی به نام علی بن محمد به عهده داشت که خود را علوی می‌دانست و نَسَب خود را به امام علیع می‌رساند. او مردی شجاع، فاضل، بلیغ و شاعری توانا بود. وی که بعدها به «صاحب الزنج» و امیر زنگیان ملقب شد در مدت کوتاهی بردگان فراوانی را به دور خود جمع کرد و پس از تشکیل جلسه‌ای در روز 27 رمضان سال 255 قمری قیام را آغاز نمود. خلیفه، معتمد عباسی، سرداران متعددی را برای جنگ با زنگیان فرستاد. این قیام به مدت 15 سال به طول انجامید تا این که خلیفه، برادر خود ابواحمد موفق را به جنگ آن‌ها فرستاد و او، در دوم صفر سال 270 قمری موفق به شکست زنگیان گردید.