حاج میرزا محمدحسین نایینی نجفی مشهور به میرزای نائینی ملقب به شیخ الاسلام، فقیه امامی، مرجع تقلید، اصولی، حکیم و ادیب در سال 1239 شمسی 1276 قمری در نائین متولد شد. در اصفهان نزد میرزا محمدباقرنجفی، حکیم جهانگیرخان قشقایی و ابوالمعالی کلباسی کسب علم نمود، سپس به عتبات رفت و در سامرا نزد میرزای بزرگ شیرازی و سیدمحمد فشارکی و سپس در کربلا نزد سیداسماعیل صدر و در نجف نزد آخوند خراسانی سال‌ها تحصیل نمود. میرزای نایینی از آن پس خود در شمار مدرسان تراز اول حوزه علمیه نجف درآمد و حلقه درس خود را تشکیل داد که در این میان حضرات آیات عظام: سیدمحسن حکیم، سیدمحمود حسینی شاهرودی، سیدجمال الدین گلپایگانی، سیدمحمد حجت کوه کمره ای، سیدمحمدهادی میلانی، شیخ محمدتقی آملی، سیدابوالقاسم خویی، علامه طباطبایی، میرزا هاشم آملی و ده‌ها فاضل و فقیه بزرگوار، خوشه چین معارف آن استاد بزرگ و زعیم حوزه علمیه نجف اشرف بودند.
در عصر میرزا، انقلابی مردمی به منظور مهار استبداد و تحصیل استقلال و امنیت به رهبری عالمان دینی در ایران انجام شد که به نهضت مشروطه معروف گردید. در این میان میرزای نایینی به همراه آخوند خراسانی نقش مؤثری را در پیروزی آن ایفا کرد. ایشان در بحران انقلاب مشروطه، کتاب «تنبیه الاُمَّة» را نگاشت و در آن، حاکمیت اسلام ناب را با دلیل و برهان قاطع اثبات کرد. میرزای نایینی همچنین در پی استیلای انگلستان بر عراق، انتخاب هر حاکم کافر بر کشور مسلمان عراق را حرام دانست و موجب شورش مردمی علیه استعمار گردید. از این رو، استعمار پیر زمینه تبعید مراجعی همچون میرزای نایینی و سید ابوالحسن اصفهانی و... را به ایران تدارک دید. این امر در نهایت بر اثر فشار مردم و علما، با عذرخواهی پادشاه عراق و بازگرداندن محترمانه علما به عراق پایان یافت. سرانجام میرزای بزرگ نایینی، پس از عمری تلاش و مجاهده در 24 مرداد 1315 شمسی برابر با 26 جمادی‌الاول 1355 قمری در حدود 80 سالگی به دیدار معبود شتافت و پس از تشییعی باشکوه، در جوار بارگاه مطهر امام علی ع به خاک سپرده شد.