عمر خیام نیشابوری یا غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری که خیامی و خیام نیشابوری و خیامی النّیسابوری هم نامیده شده‌است، فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و رباعی‌سرای ایرانی در دورهٔ سلجوقی است. شهرت حکیم ابوالفتوح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری بیشتر در حکمت، طب، نجوم و ریاضیات بود، ولی در این دوران، بیشتر او را به سبب رباعیات لطیفش می‌شناسند. آوازهٔ وی بیشتر با انگیزه نگارش رباعیآتش است که شهرت جهانی دارد. افزون بر آن‌که رباعیات خیام را به بیشتر زبان‌های زنده برگردان نموده‌اند، ادوارد فیتزجرالد رباعیات او را به زبان انگلیسی برگردانده است که مایهٔ شهرت بیشتر وی در مغرب زمین شده‌است.
این رباعی‌ها بسیار ساده و بی آرایش و به دور از تصنع و تکلف و در کمال فصاحت و بلاغت، در معانی عالی سروده شده‌اند. در این اشعار، خیام، افکار فلسفیِ خود راکه غالباً در مطالبی از قبیل تحیّر یک متفکّر در برابر اسرار خلقت و تأثّر از ناپیدایی سرنوشت آدمیان و کوتاهی حیات و مصائب آن است، بیان می‌کند.