پتر کبیر امپراتور معروف روسیه در 9 ژوئن 1672 میلادی در مسکو به دنیا آمد. با مرگ پدر، خواهر پتر، سوفی، زمام امور را به دست گرفت اما تعدادی از اشراف و روحانیون با وی مخالفت ورزیدند و پتر را در 12 سالگی به تزاری روس برگزیدند. پتر با وجود خواهرش نمی‌توانست مستقلاً سلطنت کند. از آن طرف هنگامی‌که سوفی، خواهر پترکبیر به مقام نیابت سلطنت دست یافت، برادر خود پتر را برخلاف رسم قدیم از کاخ کرملین خارج کرد و به روستایی نزدیک مسکو فرستاد. اخراج وی از کرملین که در حقیقت زندانیِ باشکوه بود، در تربیت روحی و اخلاقی پتر تأثیر کرد و پس از چندی با سپاه آراسته خود با خواهر از درِ مخالفت درآمد و به آسانی بر او دست یافت. سپس خواهر را در صومعه‌ای زندانی کرد و رسماً به سلطنت نشست.
وی مصمم شد، رعایای نیمه وحشی خود را به سوی تمدن غرب رهنمون کند. بنابراین تصمیم گرفت دیواری را که دولت‌های سوئد، لهستان و عثمانی بین روسیه و غرب کشیده بودند، درهم شکند. بدین منظور جنگ‌هایی با عثمانی و سوئد کرد و آنان را شکست داد و قسمتی از آن کشورها را ضمیمه امپراتوری خود کرد. او بسیاری از مهندسان، معماران، صاحب منصبان، دریانوردان و پزشکان هلندی و انگلیسی را استخدام کرد و به روسیه فرستاد. او در مسیر تغییر اوضاع اجتماعی و اخلاق قدیمی ملت روس، قدم‌های سریعی برداشت به طوری که در اواخر سلطنت او، روسیه در ردیف ممالک بزرگ اروپا درآمد. پتر کبیر در مدت سی سال سلطنت خود بر روسیه ارتش منضبط و نیرومندی به وجود آورد و کشور ضعیف خود را به امپراتوری بزرگی مبدل ساخت به طوری که نام روسیه از دوران سلطنت او بر این کشور نهاده شد.
در دوران سلطنت پتر کبیر، شهرهای بزرگی در روسیه بنا گردید که پایتخت او، سَن پترزْبورْگْ، برجسته‌ترین نمونه آن به شمار می‌رود. پتر کبیر قلمرو امپراتوری روسیه را توسعه داد و نیروی دریایی بزرگی به وجود آورد که هنگام مرگ پتر، به بزرگ‌ترین قدرت دریایی اروپایی تبدیل شده بود. این امر زمینه تجاوزات متعددی به نواحی مختلف جهان را فراهم آورد و قدرت‌گیری روسیه، نقش آن را در معادلات قدرت جهان برجسته ساخت. پتر کبیر آرزو داشت که از طریق جنوب به آب‌های گرم و آزاد راه یابد و این مساله در زمان پس از او نیز دنبال شد و تجاوزات پی‌درپی روس‌ها برای دستیابی به دریاهای جنوب ایران در راستای همین هدف صورت می‌گرفت. پتر کبیر سرانجام در 8 فوریه 1725 میلادی در 53 سالگی درگذشت و پس از او، همسرش، کاترین به سلطنت رسید.