امروز: ۱۴۰۳/۹/۱

تولد اُلغ بیگ فرمانروای دانشمند تیموریان و منجم ایرانی

  • تقویم : قمری
  • تاریخ رویداد : 796/5/19

اُلغ بیگ دانشمند و منجم ایرانی در دربار جدش امیر تیمور گورکانی تربیت شد و از سال 812 قمری فرمانروای ماورالنهر گردید. الغ‌بیگ بر خلاف پدربزرگش، تیمور، علاقه‌ای به کشور گشایی نداشت و بیشتر به سبب علاقه به علوم به ویژه علم نجوم شهرت یافت. در سال 842 قمری در سمرقند مدرسه‌ای بنا کرد که مهم‌ترین موضوع درسی آن نجوم بود. اقدام مهم دیگر وی ایجاد رصدخانه 3 طبقه‌ای در سال 828 قمری بود. از ابزارهای اصلی این بنا «ثلث فخری» بود که برای رصد کردن خورشید، ماه و سیارات ساخته شده بود.

الغ‌بیگ با استفاده از این وسیله، حرکات سالانه 5 سیاره زحل، مشتری، مریخ، زُهره و عطارد را بیان کرد که با نتایج امروزی فقط حدود 2 تا 5 ثانیه اختلاف دارد. او نتایج فعالیت‌های علمی خود را در کتابی به نام «زیج الغ بیگی» یا «زیج گورکانی» جمع آوری کرده است که در اصل به زبان فارسی نوشته شده و شامل بخش نظری و بخشی درباره جداول محاسبه تقویم، جداول مثلثاتی و اوضاع ستارگان است.

این پادشاه، ایام حیات را به مطالعه و خدمت به علوم و فنون به سر برد. محضرش همیشه مجمع اُدَبا و محفل علما و دانشمندان عصر بود و او بعضی افراد مستعد را برای تحقیقات فنی، تا چین نیز اعزام نمود. اُلغ بیگ سرانجام در رمضان سال 853 قمری در 57 سالگی در نزدیکی سمرقند در جنگ با پسر خود که داعیه حکومت داشت، کشته شد.

ساعت و تقویم روز ایران