تاریخ گاه‌شماری به بررسی آغاز و سیر تحول گاه‌شماری (تقویم) برای نگهداری زمان (سال و تقسیمات آن) در تاریخ بشر می‌پردازد.
آغاز تقویم را باید با شروع دوره تاریخی و زندگی اجتماعی و کشاورزی بشر و نیاز او برای تعیین زمان‌بندی کشاورزی دانست. بشر اولیه با مقایسه و محاسبه پدیده‌های متوالی و منظم طبیعی مانند حرکت اجرام آسمانی و آثار آن به تقویم اولیه دست یافت. از میان پدیده‌های طبیعی تکرار منظم شب و روز، تغییر تناوبی اهله ماه و تغییر تناوبی فصول گرم و سرد، پیش‌تر از هر چیز مورد توجه بشر اولیه بود. تغییر تناوبی اهله قمر بیشتر نظر انسان را به خود جلب کرد از این رو، تقویم قمری را می‌توان نخستین تقویم مدون دانست و طبق شواهد ثبت اهله قمر توسط بشر قدمتی حداقل ۳۰۰۰۰ ساله دارد.
از نظر تاریخی شکل دوم تقویم قمری-خورشیدی و شکل مدرن آن تقویم خورشیدی است. پیدایش هفته را نیز معمولاً به خاطر فواصل ۷ روزه بین اهله چهارگانه (۴ تربیع) یک ماه قمری می‌دانند. سپس کلدانیان هر روز هفته را با یکی از اجرام هفتگانه (خورشید و ماه و سیارات نمایان) نام‌گذاری کردند. بابلی‌ها روز آخر هفته (شنبه) را نحس و تعطیل می‌دانستند؛ و بعضی هفته را از فرامین آمده از یهود می‌دانند. مصری‌ها از ۴۲۴۱ قبل از میلاد اولین بار از تقویم خورشیدی برای سال‌شماری استفاده کردند و بابلی‌ها با توجه به ماه‌های قمری آن را دوازده قسمت یا ۱۲ ماه (و حدوداً در هر سه سال یک‌بار ۱۳ ماه) تقسیم کردند (تقویم خورشیدی-قمری).
سپس مصری‌ها تقویم خورشیدی را کمال بخشیدند. ابتدا یک سال ۳۶۰ روزه (۱۲ ماه ۳۰ روزه) داشتند سپس با محاسبه دقیق‌تر به آخر آن ۵ روز افزودند. سپس در تقویم ژولینی (یا تقویم میلادی قدیم) در ۴۵ قبل از میلاد و سپس دوره میلادی، کسر یک چهارم روز نیز در محاسبه سال در نظر گرفته شد. پس از آن دقیق‌ترین تقویم در احتساب کسر دقیق سال را می‌توان تقویم جلالی ایرانی (۴۷۱ قمری / ۱۰۷۹ میلادی) دانست. در سال ۱۵۸۲ تقویم میلادی (تقویم گریگوری یا میلادی جدید) نیز مانند تقویم جلالی تا حدودی محاسبات خود را از پیش دقیق‌تر کرد. اما هنوز تقویم هجری خورشیدی (برگرفته و ادامه جلالی) دقیق‌ترین تقویم جهان است. تقویم مسلمانان و یهودیان نیز دو تقویم قمری‌اند که از بدو پیدایش این دو دین به وجود آمدند. قدیمی‌ترین تقویم ایرانی تقویم فرس ۳۶۵ روزه با مبدأ سال ۵۰۲۵ قبل از میلاد است که با تقویم باستانی مصر مشابه بود.